Het lijkt een heel eenvoudige vraag. Hoe herken je een hoogbegaafd kind op school? Dat is toch dat kind dat in de klas constant vragen stelt, hoge cijfers haalt en graag in de belangstelling staat om al zijn kennis te delen. Het kind dat het altijd beter denkt te weten als hun leerkracht en altijd het juiste antwoord weet. Dit is het standaard beeld dat mensen hebben als er gesproken wordt over hoogbegaafde kinderen. Maar klopt dit beeld eigenlijk wel altijd?
Het antwoord hierop is natuurlijk nee. Er zijn inderdaad hoogbegaafde kinderen die op school zo zijn en zich zo gedragen, maar er zijn net zo goed introverte hoogbegaafden die liever niet in de belangstelling staan, het goede antwoord ook altijd weten, maar dit liever stilletjes opschrijven, zodat ze het niet hoeven te vertellen aan de hele klas. Elk mens is uniek en elk hoogbegaafd kind dus ook. Maar toch hebben de Amerikaanse wetenschappers George Betts en Maureen Neihart op grond van hun jarenlange ervaring 6 hoofdgroepen vast kunnen stellen waarin hoogbegaafden kinderen volgens hen opgedeeld kunnen worden.
Autonome hoogbegaafden
Weten wat ze kunnen en weten wat ze willen. Dit staat synoniem aan autonome hoogbegaafden. Ze hebben veel zelfvertrouwen, zoeken uitdaging en willen graag moeilijke dingen leren. Deze kinderen zijn hierbij niet bang om fouten te maken en geven niet snel op. Op school halen ze goede resultaten en ze bezitten meestal ook goede sociale vaardigheden.
Succesvolle hoogbegaafden
Deze kinderen zijn de ideale leerlingen voor iedere leerkracht. Ze werken hard, halen goede cijfers en vallen bijna niet op. Niemand voorziet enige problemen voor de toekomst voor deze kinderen. Maar ondertussen zijn deze hoogbegaafden vaak heel perfectionistisch, ontwikkelen faalangst en durven geen fouten te maken. Uitdagingen gaan ze daarom liever uit de weg.
Onderduikende hoogbegaafden
Vooral niet proberen op te vallen en erbij willen horen zijn typische kenmerken van onderduikende hoogbegaafden. Ze willen liever niet als slim gezien worden, want dan worden ze misschien niet geaccepteerd door andere kinderen uit de klas. Deze kinderen worden door de meester of juf vaak niet of maar moeilijk herkend als hoogbegaafden.
Uitdagend creatieve hoogbegaafden
Heel enthousiast om hun kennis te tonen, en overtuigd dat ze bijna alles weten, gaan deze hoogbegaafden graag de discussie aan met hun leerkracht. Ze houden van competities en komen graag op voor hun eigen opvattingen. Maar ze stellen ook graag regels ter discussie, weigeren om bepaalde dingen te doen en eisen vaak heel veel aandacht voor zichzelf op. Tegelijkertijd zijn ze vaak wel creatief, kunnen goed out-of-the-box denken en houden ervan om nieuwe dingen uit te vinden.
Dubbel bijzondere hoogbegaafden
Deze hoogbegaafden met een stoornis genoemd worden ook wel twice exceptional genoemd. Soms wordt bij deze kinderen de leer- of gedragsstoornis of beperking wel gezien, maar wordt niet opgemerkt dat zij daarbij ook hoogbegaafd zijn. Of de hoogbegaafdheid wordt juist opgemerkt, maar de stoornis niet of pas veel later. Deze kinderen worden vaak onderschat en hebben naast de juiste hulp en begeleiding voor hun stoornis ook uitdaging nodig om hun volledige potentieel te kunnen benutten.
De drop-outs
Geen zin meer in school, huiswerk vergeten te maken, spijbelen of zich afzetten tegen anderen. Dit kan gebeuren als een hoogbegaafde uit een van de andere groepen vastloopt. De onderduikende hoogbegaafde wordt niet tijdig opgemerkt of de uitdagende hoogbegaafde wordt herhaaldelijk aangesproken op zijn gedrag. Voor deze kinderen is er professionele hulp nodig om te kijken hoe ze weer terug kunnen komen in hun vorige of in een andere groep.
Dat een kind op een zeker moment tot een bepaalde groep behoort betekent dus niet dat het altijd tot deze groep zal behoren. Het kan zich ontwikkelen en daardoor tot een van de andere groepen gaan behoren. Als ouder zal je de eigenschappen van je kind soms in meerdere groepen wel kunnen terugvinden, maar er is meestal toch wel 1 groep waar je je zoon of dochter het beste in herkent.
/Sigrid
Beeld: Cute little boy thinking about something from Shutterstock/Africa Studio