Grote kans dat je wel eens gehoord hebt, dat je tiener hoogsensitief is. Soms kan het bij mensen nog negatieve associaties oproepen. Je tiener wordt dan gezien als te gevoelig, te verlegen of te angstig in nieuwe situaties. Maar niets is minder waar. Want wetenschappelijk is erkend dat 15 tot 20 % van de bevolking hoogsensitief is. En wist je dat deze karaktertrek ook erfelijk is? Grote kans dat wanneer je tiener hoogsensitief is, jij dat ook bent!
Hoogsensitief en nu?
Deze kinderen hebben een zeer opmerkzaam zenuwstelsel, dat betekent dat ze de kleinste details waarnemen en de hersenen informatie grondiger verwerkt. Hoogsensitieve kinderen hebben geen filter waardoor de buitenwereld heftiger binnenkomt bij deze kinderen. Maar naast de vijf zintuigen waar wij de prikkels mee waarnemen, heeft de hoogsensitieve tiener ook te maken met interne prikkels die hij/zij moet verwerken zoals gevoelens. Door alle deze indrukken zowel extern als intern zit de emmer om het zo te zeggen, veel sneller vol met als overprikkeling tot gevolg.
Een andere eigenschap van je hoogsensitieve tiener is, dat ze eerst goed nadenken voordat je tiener daadwerkelijk actie onderneemt. Dit wordt ook wel stop- en- check systeem genoemd. Wanneer je met je tiener een nieuwe situatie onderneemt kan je tiener hierdoor geremd gedrag laten zien, maar in de praktijk neemt je tiener de nieuwe situatie in zich op en alle mogelijke scenario’s wikt en weegt voordat het actie onderneemt
De kenmerken
Hoogsensitieve kinderen merken vaak de kleine details op. Een paar voorbeelden zijn:
- Je tiener merkt dat de soep anders smaakt dan de vorige keer
- Je hebt de tafel verschoven in het moment dat de tiener niet aanwezig was. Zodra je tiener thuiskomt, zijn dat een van de eerste signalen die je tiener opmerkt.
- Je hebt nieuwe schoenen aan en het eerste wat je tiener ziet, zijn de nieuwe schoenen, zodra je deze aan hebt.
Daarnaast ervaren hoogsensitieve kinderen sensorische informatie intenser. Dit kan uitte in;
- De merkjes in de kleding prikken van je hoogsensitief kind,
- het licht doet pijn aan zijn of haar ogen,
- de auto’s maken zo’n hard geluid, wanneer deze voorbij razen.
Hoogsensitieve kinderen hoeven niet op alle fronten dezelfde mate van sensitiviteit hebben. Het ene kind is sensitief voor nieuwe situaties die je kind meemaakt. Dit kan uiten in de veranderingen van een situatie, dat er iets is tussengekomen gedurende de dag waardoor je kind heftig reageert. Het andere kind is sensitief voor nieuwe sociale situaties waardoor je kind het lastig vindt om in contact te komen met andere kinderen. En de ander weer voor fysieke sensaties zoals pijn. Weer een ander voor emotionele ervaringen, waardoor je kind snel de emoties overneemt van iemand anders. Maar een gemeenschap delen ze samen en is dat ze goed nadenken voordat ze daadwerkelijk handelen in hun acties.
Overprikkeling
Doordat de omgeving sterker binnenkomt, is de kans op overprikkeling groot. Er zijn kinderen als ze ervaren dat ze overprikkeld zijn, zich terugtrekken op hun kamer en zich onzichtbaar proberen te maken door over aangepast gedrag te laten zien of perfectionistisch gedrag te laten zien (naar binnen richten), want hoogsensitieve kinderen kunnen goed een masker op hebben. Maar er zijn ook kinderen die zich naar buiten toe richten en reageren met druk gedrag en driftbuien.
Elaine Aron de grondlegger van het hoogsensitief temperament benadrukt dat hoogsensitiviteit niet hetzelfde is als introvert zijn. Daarnaast is 30% van de hoogsensitieve kinderen extravert de energie richt zich namelijk naar buiten: ze zijn meestal energiek, actie gericht en assertief, liever in gezelschap dan alleen. Dit wordt ook wel high sensitieve seeker genoemd. Daarnaast zijn niet alle introverte kinderen hoogsensitief.
Wanneer je kind een hele drukke dag heeft gehad en zoveel prikkels heeft opgedaan, waardoor de emmer vol zit, kan dat uitte in woede-uitbarstingen. Op dat moment kan je van alles proberen en hoor ik vaak van ouders dat ze in gesprek willen gaan, maar op dat moment heeft het geen zin. Alles is letterlijk op dat moment voor je tiener te veel.
Onderprikkeld
Wanneer je kind een hoogsensitief seeker is kan je kind letterlijk rusteloos worden van te weinig prikkels. Dit wordt ook wel onderprikkeld genoemd. Je hebt op dat moment letterlijk te weinig prikkels. Je tiener kan het gevoel hebben, nergens zin in te hebben of je tiener wordt juist onrustig.
Tips die ik voor jouw als ouder wil meegeven:
- Afwijzing komt in deze puberteitsfase erg hard aan. Ook al zijn ze bezig om te verzetten tegen jouw als ouder. Ze zijn erg gevoelig voor jouw complimenten. Ook al wordt dit niet altijd geuit. Daarnaast willen ze graag horen dat ze het goed doen. Dit geeft hun het gevoel van veiligheid. Wanneer hoogsensitief niet wordt gewaardeerd in het gezin, kunnen deze kinderen weinig zelfvertrouwen ontwikkelen. Over het algemeen geldt dat deze hoogsensitieve tieners depressiever of angstiger zijn dan niet hoogsensitieve tieners. Maar dit hangt van de opvoeding af. Wanneer hoogsensitief wordt erkend in het gezin en er naar de behoefte van de tiener wordt gekeken, is er hier geen sprake van.
- Zoals ik net vertelde komt afwijzing hard aan bij hoogsensitieve tieners. Hierin is het belangrijk dat als je in gesprek bent met je tiener dat je luistert naar wat je tiener te vertellen heeft, maar oordeel niet. Wij zijn vaak gewend om een oordeel te vellen vanuit ons referentiekader. Maar juist als je met een open houding luistert naar wat je tiener te vertellen heeft kom je vaak bij de oorzaak van het probleem. Hoogsensitieve tieners zijn heel goed om zich aan te passen aan het gedrag, wat ze graag willen laten zien. Door een open houding als ouder aan te nemen en door te vragen en door het schild heen te breken, kom je daadwerkelijk er achter, waarom je tiener bepaalde gedragingen uit.
- Pushen heeft geen zin. Vaak hebben wij als ouders het beste met ons tiener voort. En willen wij graag dat tieners erbij horen in de maatschappij. Alleen hebben deze tieners vaak een andere behoefte. Ze brengen liever tijd door in de natuur. Of zijn het liefste alleen. Hoogsensitieve tieners hebben vaak tijd nodig om op te laten, om alle prikkels die zij hebben opgedaan om te verwerken. Vaak zie ik ook dat deze tieners weinig aansluiting vinden met leeftijdsgenoten, en liever omgaan met volwassenen. Dit omdat ze vaak niet bezig zijn met jongens en andere bezigheden waar een niet hooggevoelige tiener wel mee bezig is. Ik zie vaak dat ouders zich daar zorgen over maken. Ik snap het! Het is alleen niet nodig. Hoogsensitieve tieners voelen feilloos aan wat ze nodig hebben. Echte vriendschappen komen ze vaak later tegen.
Denk jij dat je tiener hoogsensitief is? Aron ontwikkelde een lijst met kenmerken waarmee ouders en verzorgers kunnen nagaan of een kind een hoogsensitief temperament heeft. Bij dertien of meer aanwezige kenmerken is het zeer aannemelijk dat je tiener hoogsensitief is.
- Snel schrikken
- Last hebben van kleren die kriebelen, naden in sokken of kledingmerkjes tegen zijn/haar huid
- Niet van grote verrassingen houden
- Meer leren vaan een vriendelijke terechtwijzing dan van een strenge straf
- Lijkt gedachten te kunnen lezen
- Moeilijke woorden voor zijn/ haar leeftijd gebruiken
- Elk vreemd geurtje ruiken
- Een scherpzinnig gevoel voor humor hebben
- Intuïtief lijken
- Moeilijk in slaap te krijgen na een opwindende dag
- Moeite met grote veranderingen
- Zich willen verkleden als kleren nat of zanderig zijn geworden
- Veel vragen stellen
- Een perfectionist zijn
- Oog hebben voor het verdriet van anderen
- Meer van rustige spelletjes houden
- Diepzinnige, beschouwende vragen stellen
- Zeer gevoelig zijn voor pijn
- Slecht tegen een luidruchtige omgeving kunnen
- Oog hebben voor detail ( iets wat van plaats veranderd, een verandering in iemand uiterlijk e.d.)
- Beter presteren wanneer er geen vreemden bij zijn
- De dingen intens beleven.
Herken jij je tiener in de kenmerken van het hoogsensitief temperament?
Wie ben ik;
Mijn naam is Veerle ik ben hooggevoeligheid coach (HSP Coach) voor tieners die hooggevoelig zijn en willen leren hier mee om te gaan. Zodat ze meer over dit karaktereigenschap leren en daardoor de mogelijkheid krijgen om hun hooggevoeligheid als gave in te zetten in plaats als last. Zelf weet ik hoe het is, om als tiener vast te lopen in de maatschappij. Ik was als tiener gediagnosticeerd met een vorm van autisme en heb meerdere psychologen gehad en medicijnen geslikt. Na een jarenlange zoektocht kwam ik uiteindelijk erachter door een HSP therapeut, dat ik hooggevoelig ben. En vanaf dat moment ben ik mij gaan specialiseren hierin. Sinds oktober 2016 heb ik mijn eigen bedrijf gespecialiseerd voor hoogsensitieve tieners. Naast mijn hooggevoeligheid ben ik ook nog extravert. Wat betekent dat ik altijd opzoek ben naar prikkels. Zo zijn mijn hobby’s; Duiken, reizen (het liefst naar onbekende plekken) maar ik kan ook onwijs genieten van de rust, tijdens het lezen van een goed boek. Je kunt het beste mij omschrijven als; Impulsief, doelgericht, creatief en het beste met de ander voor willen hebben.
Vind je het fijn als ik gratis en vrijblijvend met je meekijk naar de opvoeding van je hooggevoelige tiener? Dan kan je via de website contact met mij opzoeken; www.coachingveerkracht.com
Beeld: Shutterstock