Hoe je kind zich in een ruimte begeeft, vertelt veel over zijn/haar zelfvertrouwen. Je kunt bepaalde problemen via beweging verklaren en oplossen. Ik ga je voorbeelden geven, inzichten laten zien en oplossingen bieden, waardoor je beter grip op de situatie krijgt en je kind beter zal gaan snappen.
Via bewegen creëren we vrijheid doordat ons lichaam doet wat we willen. Doet het lichaam niet wat we willen, dan worden we daar ongelukkig van, frustreert het en kunnen we er onzeker van worden. Dat geldt voor volwassenen, maar al helemaal voor kinderen die midden in deze ontwikkeling zitten. Deze wil om te bewegen noemt Rudolf Steiner (filosoof en grondlegger van de antroposofie) de Bewegingszin en is een zintuig dat in de eerste 7 levensjaar zal ontwikkelen. In eerdere blogs behandelde ik de Tastzin en Levenszin.
Waarom is de bewegingszin zo belangrijk en hoe zit het?
De bewegingszin heeft alles te maken met ons bewegen. Dieren bewegen vanuit hun instinct, de mens omdat het iets wil. Zo leert een baby ook. Omdat het kind de rammelaar wilde pakken rolde hij om. Omdat hij/zij naar mama toe wil, worden de eerste stapjes gezet. Met deze bewegingszin nemen we dus ons bewegen waar. Om te overleven hebben we een paar reflexen, deze worden naar mate een kind meer controle heeft minder, omdat het kind steeds bewuster het lichaam kan sturen.
Indirect nemen we ook het bewegen van een ander waar. Dit hebben we nodig als voorbeeld; uit ons zelf gaan we anders niet staan, maar blijven we kruipen. Een hee goed en bekend voorbeeld zijn de zogenaamde wolfkinderen die opgroeiden bij wolven en zich op handen en voeten voortbewogen, zoals een wolf en dus niet waren gaan staan. Het begint met nabootsing.
Vanuit nabootsing komen we in beweging. Doordat we iets willen, zetten we door.
Als iemand anders beweegt, bewegen we onbewust een heel klein beetje mee. Deze eigenschap hebben we omdat we leren door na te doen. Door bewegingen na te bootsen uit ons omgeving en te herhalen, maken we ons de beweging meester. Hoe meer bewegingen het kind zich eigen maakt, hoe meer de vrijheid en het gevoel voor oriëntatie toe neemt. Met oriëntatie bedoel ik het passend reageren op de omgeving. Volwassenen doen dit door met hun innerlijk mee te bewegen. Kinderen bootsen dat na en oriënteren zich zo op de situatie.
Een kind dat de bewegingszin niet volledig ontwikkeld heeft kan het plezier in bewegen verliezen en dat uit zich in bepaald onbegrepen gedrag.
Onhandig en teruggetrokken
Dit zijn kinderen die de vrijheid van bewegen niet goed ervaren. Niet zij zelf, maar de reflex stuurt de beweging. Zij zijn hierdoor niet meester over hun eigen lichaam. Hierdoor kunnen ze het plezier (deels) in het spelen verliezen. Hun eigen lichaam zit dan in de weg en doet niet zoals ze dat zouden willen. Deze kinderen kunnen niet altijd passend reageren, ze voelen zich onhandig of schrikken, waardoor ze onzeker worden en zich eenzaam en moedeloos voelen.
Voorbeeld: Deze kinderen kunnen enorm schrikken van drukke kinderen of een enthousiast hondje dat even langs komt. Vaak vind je deze kindjes aan de kant of bij een muur. Door het afstandelijke gedrag geven deze kinderen een koude indruk. Als ouder kan je je zorgen maken om het sociale gedrag van je kind, omdat deze interactie uit de weg lijkt te gaan. Een klassiek geval van onbegrepen gedrag. Het kind gaat interactie niet uit de weg, maar juist zijn eigen lichaam en bewegen. Hierdoor is er geen contact mogelijk met de ander en het kan dus zo zijn dat het kind als koud wordt ervaren, terwijl dat niet de intentie van het kind is. Het lichaam en het bewegen blokkeren het contact.
Samen doen is de oplossing?
Juist deze kinderen hebben behoefte aan nabootsing en samen dingen doen, zodat ze via het nadoen regie krijgen over hun eigen bewegen en het plezier in spelen terug vinden. Hierdoor krijgen ze meer zekerheid, zullen ze minder snel schrikken en zullen ze er sneller op uit gaan en contact zoeken met anderen tijdens het spelen.
Super wijs en motorisch onhandig
Dit zijn kinderen waarbij hun bewegingszin ontwikkeling is afgeremd. Je zult ze dan ook niet snel in een boom zien klimmen of (lang) rennen, maar eerder rustig zittend aan een tafel, terwijl ze de boel in de gaten houden of zich bezig houden met cognitieve spelletjes/oefeningen zoals lezen.
Vaak is er met hun spieren niks mis en zijn ze ook hun reflexen de baas (wat hierboven het probleem was). De redenen liggen vaak buiten hun zelf. Doordat een ander zintuig niet goed werkt zoals een slecht werkend oog, komt hun bewegen niet tot volledige uiting. Maar ook veel prikkels en wisseling van omgeving zijn schadelijk voor dit zintuig. Veel ziekenhuis opnames, verhuizen, geweld, of extreem veel elektrische schermen (mobiel, tablet, tv) kan de bewegingszin afstompen. Maar ook door het kind veel alleen te laten of agressief te benaderen remt dit het vermogen van de nabootsing. Ze kunnen hierdoor niet goed nabootsen, omdat ze prikkels moeten verwerken, en lopen hierdoor motorisch vaak wat achter.
Voorbeeld: Deze kinderen kunnen heel wijs en ouder overkomen. Ze praten veel als een soort compensatie voor hun motorische onhandigheid. Veel ouders zijn vaak trots op het feit dat hun kind al van alles kan, terwijl het kind lijfelijk zich onhandig voelt en juist niet over gestimuleerd hoeft te worden met het hoofd. Je zou kunnen zeggen dat het ook onbegrepen gedrag is. Het lijkt alsof het kind veel vertrouwen heeft omdat het al zo wijs en cognitief ver is, maar vaak blijft de motoriek achter. Vaak schuilt er een grote onzekerheid bij het kind, wat vaak niet gezien wordt.
Samen doen en op eigen tempo het plezier weer herontdekken?
Deze kinderen hebben veel behoefte om samen dingen te doen, zodat vanuit het samenzijn het plezier in het nabootsen teruggevonden kan worden. Hierdoor kan de motoriek ontwikkelt worden en het vertrouwen in hun eigen kunnen en lichaam komt weer terug. Vaak is het praten of het wijze gedrag afleiding van de pijn en de eenzaamheid die de kinderen voelen doordat ze motorisch niet mee komen. Op het moment dat ze het vertrouwen en de rust hebben om te kunnen nabootsen, zal de motoriek weer op gang komen, waardoor ze weer vrijheid ervaren in hun eigen lichaam en niet alleen continue in het hoofd zijn.
Wat is het verschil tussen de twee?
Het eerste voorbeeld komt het probleem van binnenuit uit. Het reflex dat de baas is van hun beweging en niet zij zelf. Het tweede voorbeeld komt van buitenaf. Door overprikkeling van de omgeving is het vermogen om van nabootsing geremd, waardoor gecontroleerd bewegen moeilijker is geworden.
Plezier in bewegen aanwakkeren
Wat voor beide gedragstypen geldt: Ze hebben meestal geen plezier in bewegen. Om het plezier weer terug te krijgen is het belangrijk om het kind de tijd te geven en te betrekken bij jouw handelingen. Ouder en kind activiteiten zijn dan ook zeer geschikt. Daarnaast is een duidelijk en evenwichtig ritme tussen inspanning en rust belangrijk.
Deze kinderen moeten op hun eigen tempo ontwikkelen. Forceren en pushen zal tot een tegenovergestelde reactie leiden. Door te benadrukken dat ze op eigen tempo mogen meedoen, misschien met tussen stapjes en met jouw ondersteuning, zal het vertrouwen in het eigen bewegen toenemen en daarmee ook het zelfvertrouwen.
Waar kan je dit plezier en samenzijn doen?
Contakids speelt (o.a.) in op kinderen die een verstoorde bewegingszin hebben. De oefeningen zijn erop gemaakt om kinderen uit te nodigen om het zelf te gaan doen en dit alles op hun eigen tempo! Plezier staat hierin voorop, want vanuit die hoek zal je kinderen mee krijgen en zo spelenderwijs grenzen laten verleggen. Juist dat samendoen, waarbij de ouder de les volgt, maakt dat er geen druk op het kind ligt en dus kan inhaken als hij/zij er zelf klaar voor is. Daarnaast wordt aan de ouder ook gevraagd om te gaan voelen vanuit het lichaam en zo is die onbewust meteen een voorbeeld voor zijn/haar kind om ook in het lichaam te komen.
Contakids geeft concrete oefeningen die binnen de cursus steeds een beetje moeilijker worden en die een deur opent aan mogelijkheden. Hierdoor kan thuis het plezier door gaan, wat ervoor zal zorgen dat het bewegen ook steeds beter zal gaan en het vertrouwen in eigen kunnen en lichaam zal gaan groeien.
Gepubliceerd: Maart 2020
Geschreven door: Nikki Rasing
Meer weten over Contakids Nikki? Volg mij op Instagram, Facebook en nikkirasing.nl